Roma en Sinti Cultuur

In deze les hebben we het gehad over verschillende groeperingen gehad en hun geloof, rituelen, etc. Ik heb hier bij er voor gekozen om dieper in te gaan op de Roma/Sinti cultuur. 

Roma/Sinti is een van de culturen waar het meeste over wordt geoordeeld. Het lijken bijna onuitroeibare vooroordelen. Dit komt omdat er eigenlijk maar heel weinig bekend is over deze gemeenschap. Daarbij kent deze gemeenschap geen schriftelijke tradities, waardoor het voor buitenstaanders bijna onmogelijk is na te gaan wat er daadwerkelijk binnen de groep speelt.

De cultuur is bijna niet bekend voor de buitenwereld. Eigenlijk weten we heel weinig over deze gemeenschap waardoor er vooroordelen ontstaan. 

Morele codes

Ze makken een duidelijk verschil tussen rein en onrein. er staat een  duidelijke scheiding tussen veel dingen, het boven en het onderlichaam, het eigen terrein en wat daarbuiten ligt, Roma en niet-Roma. Vrouwen spelen een belangrijke rol hierin, omdat zei door hun menstruatie en het krijgen van kinderen als onrein worden gezien. Voor kinderen en ouderen gelden deze regels niet, omdat van hen niet verwacht wordt dat ze deze regels tot in de finesse kunnen begrijpen, Onreinheid wordt ook niet allen aan dingen toegeschreven, maar is ook een status die iemand kan krijgen omdat hij of zij de regels heeft overtreden. Dit leidt tot uitsluiting, van zowel de persoon zelf als zijn of haar familie. De regels kunnen per groep verschillen en worden mondeling van de ene op de andere generatie doorgegeven. Wetenschappers zien de scheiding als zeer belangrijk voor de cohesie binnen de groep, Onreinheid zorgt voor het afschermen van de groep van de buitenwereld. Omdat ook de wereld van de Gaje/Gadje (Roma niet-Roma) onrein wordt beschouwd. Daardoor worden de contacten ook beperkt.

De Gemeenschap

De gemeenschap kan worden onderverdeeld in verschillende verbanden. van klein naar groot zijn dat de familia (bestaat uit grootouders,ouders,kinderen en kleinkinderen) Dan is er de visa dat is de clan of groep van verwanten. Hierna volgt de kumpania, dit is een sociaal-economische groep, waarvan de basis de plek is waar ze wonen. Als laatste is er de natsia, de natie of stam die als Roma kan worden beschouwd. Ze zijn zeer solidair richting elkaar, maar dat is niet vrijblijvend of vrijwillig. In geval van nood kan elke Roma/Sinti steun ontvangen, maar men is ook verplicht om andere in nood ten alle tijden te ondersteunen.

Man-vrouw verhoudingen

Het algemene beeld van man-vrouw verhoudingen bij de Roma is dat van mannen die vrouwen overheersen en vrouwen geen enkele kans geven. De praktijk is wat genuanceerder. Vrouwen vervullen een zeer belangrijke rol in het sociale en gezinsleven. Ook economisch zijn veel vrouwen zelfstandig. Formeel is echter inderdaad de man de baas in zijn gezin. En ook wordt van meisjes verwacht dat ze tot aan het huwelijk maagd blijven. Hierbij spelen de bovengenoemde normen van reinheid ook een belangrijke rol. Het opvoeden van kinderen is grotendeels een collectieve aangelegenheid, waarbij de hele gemeenschap een rol speelt. Om meisjes op het huwelijk voor te bereiden worden ze vaak ook al jong van school thuis gehouden. Het zijn dan de volwassen vrouwen die hen in de gaten houden.

Man-vrouw verhoudingen

Het algemene beeld van man-vrouw verhoudingen bij de Roma is dat van mannen die vrouwen overheersen en vrouwen geen enkele kans geven. De praktijk is wat genuanceerder. Vrouwen vervullen een zeer belangrijke rol in het sociale en gezinsleven. Ook economisch zijn veel vrouwen zelfstandig. Formeel is echter inderdaad de man de baas in zijn gezin. En ook wordt van meisjes verwacht dat ze tot aan het huwelijk maagd blijven. Hierbij spelen de bovengenoemde normen van reinheid ook een belangrijke rol. Het opvoeden van kinderen is grotendeels een collectieve aangelegenheid, waarbij de hele gemeenschap een rol speelt. Om meisjes op het huwelijk voor te bereiden worden ze vaak ook al jong van school thuis gehouden. Het zijn dan de volwassen vrouwen die hen in de gaten houden.

Het huwelijk

Het huwelijk is de basis van het leven van de Roma. Voor een man is het huwelijk het begin van zijn leven als man. Voor een vrouw begint haar volwassen leven eigenlijk pas nadat ze een aantal kinderen heeft. Traditioneel was het de vader van de jongen die een vrouw zocht voor zijn zoon. Daarbij waren zaken als maagdelijkheid, haar economische rol, haar kwaliteiten als huisvrouw en haar manieren van doorslaggevend belang, dit waren de zaken die de hoogte van de bruidsprijs bepaalden. Na het trouwen trok het meisje bij haar schoonouders in, waarbij het haar schoonmoeder was die verantwoordelijk voor haar was. Deze manier van trouwen is het ideaal, in de praktijk liep en loopt het vaak anders. Ook zijn er Roma-mannen die met een niet-Roma vrouw trouwen, omgekeerd ligt het vaak veel moeilijker.

Rechtspraak

Het is onbekend of de Roma in Nederland nog hun eigen rechtspraak organiseren. Oorspronkelijk was er een groep van oudsten, een kris romani, die recht sprak. Hierbij werden alle betrokkenen gehoord. De leden van de groep stemmen in met het oordeel van de kris. De gemeenschap heeft een grote invloed bij de rechtspraak. Meestal wordt het oordeel van de kris opgevolgd, ook al is niet iedereen het er mee eens. Omdat de groep zo klein is is het belangrijk voor de cohesie binnen de groep dat er overeenstemming heerst. De eigen rechtspraak zorgt ervoor dat de invloed van de buitenwereld zo klein mogelijk blijft. De straffen die een kris kan uitspreken zijn op de eerste plaats een boete. Daarnaast is er een verbanning, waarbij de dader (en eventueel zijn/haar familie) onrein worden verklaard. In het ergste geval wordt een permanente verbanning, een permanente marime uitgesproken en dat is het ergste wat een Roma kan gebeuren. Zo iemand wordt niet meer als Roma beschouwd.

Werk

Wanneer het om werk gaat zoeken Roma het liefst naar werk dat hun onafhankelijkheid en vrijheid niet in de weg staat. Van oudsher waren ze dan ook met name te vinden in ambachtelijke beroepen, in de handel of muziek. Ook seizoensarbeid bood vaak goede mogelijkheden. Met de komst van de markteconomie is het vinden van werk voor Roma vaak bemoeilijkt. Veel Roma zijn nog steeds laaggeschoold, wat hun perspectieven op de arbeidsmarkt ernstig beperkt. De meeste Roma zijn zeer flexibel en werken gedurende een heel jaar in diverse banen, vaak ook nog verspreidt over diverse landen. Omdat de groep geografisch zo verspreid is hoort men altijd van familieleden elders of er nog werk is op andere plekken.

Al eeuwen lang wonen er zigeuners in Europa. In sommige landen is dit al heel lang een historisch feit, maar wel een minderheid vormen. In Duitsland wonen zo'n 70.000 Sinti en Roma al zo'n 600 jaar. Naast hun eigen taal spreken ze Duits als hun tweede taal. Waar komen ze vandaan en wat is hun geschiedenis in Europa?

Gypsy

Het scheldwoord Gypsy (zigeuner) vindt zijn oorsprong in de Middeleeuwen. Ze werden door de meerderheid verworpen tot tweederangs burger en gediscrimineerd. De authentieke naam van de zigeuners is Sinti en Roma. Maar welk woord ook gebruikt werd, het betekende altijd leden van een minderheidsgroep. Het Roma-volk is van Zuid-Europesche afkomst. Waar je ook leest of hoort over deze mensen, het woord zigeuner is altijd omringd met stereotype vooroordelen. In de tweede helft van de 18e eeuw, bleek uit wetenschappelijke studies over de oorsprong van de Sinti en Roma dat hun oorsprong uit India is. Er ligt een relatie tussen hun Roma-taal en de oude taal Sanskriet.In de loop van de eeuwen ontwikkelt hun taal tot een eigen taal, vaak gemengd met de taal, waar ze nu wonen.

Rechten voor Zigeuners

Tegen het einde van de 15e eeuw wonen er Roma en Sinti in vrijwel ieder Europees land, maar zijn ze volkomen rechtenloos. Dat verandert in 1446 als de Raad van de stad Frankfurt een aantal Zigeuners burgerlijke vrijheden geeft. Hij schreef zogenaamde Beschermende Brieven, waarin duidelijk stond, dat ze in dit land veilig en ongehinderd zich konden bewegen en mochten ze kopen en verkopen. Tegen het einde van de 15e eeuw kwam er een einde aan hun betrekkelijke rust, omdat er ook veel politieke en sociale onrust was. De Sinti en Roma werden weer in toenemende mate vervolgd en verdrukt. Hun gilde van ambachtelijke beroepen werd verboden en in veel gebieden worden ze uitgezet.

Tweede Wereldoorlog

In Nazi-Duitsland werden de Roma en Sinti als heidenen bestempeld en ging het zelfs zover, dat ze gestigmatiseerd werden als bondgenoten van de duivel. Net als de Joden waren de Roma en Sinti opnieuw de zondebok van alles wat mis kon gaan en werd er in alle vormen geweld tegen hen gebruikt. In de documenten worden ze beschreven als object, waarover de overheid struikelde, maar in werkelijkheid leefde deze bevolkingsgroep als minderheid,maar zeer vreedzaam naast de autochtone bevolking. Er worden ongeveer 250.000 Zigeuners vermoord in de concentratiekampen.

Vervolging

De situatie van de Roma in Zuidoost-Europa wordt gekenmerkt door discriminatie, armoede, analfabetisme, slechte gezondheidszorg en een hoog sterftecijfer. Van 1992 tot 1995 worden de Roma in Bosnië Herzegovina opnieuw salchtoffer van vervolging en genocide door de Servische troepen. Vanaf de zomer van 1999 worden de Roma, als gevolg van het conflict in Kosovo, massaal aangevallen door de Albanese nationalisten. 90% van de Roma in Kosovo zijn uit hun huizen verdreven, dat zijn ongeveer 120.000 mensen.

Cultuur en gewoonten

Wereldwijd zijn er ongeveer 12 miljoen Sinti en Roma en 8 miljoen ervan leven in Europa. De meeste van hen leven in de Balkan, met name in Roemenië. Een klein deel woont in West-Europa, het Midden-Oosten, Noord en Zuid-Amerika en Noord-Afrika. Omdat ze over de hele wereld verspreid zijn hebben ze geen vastliggende cultuur of sociale organisatie. Over het algemeen is er een groot groepsgevoel en men isoleert zich als groep van de samenleving. Samenbindend is ook de Roma-taal, ook al bestaat die uit diverse dialecten.
Qua religie hebben de meeste Roma groepen het geloof van het land waar ze wonen aangenomen. Maar ook hierin zijn ze een naar binnengerichte groep. Het uitvoeren en beleven van de religieuze tradities en ceremonies gebeurt binnen de eigen groep met hun eigen gewoonten.

Het gezin

Bij de Sinti en Roma speelt het gezin een grote rol.De oudere generatie geniet respect en heeft autoriteit. Er is een strenge sexuele moraal en daardoor is het nog steeds gebruikelijk, dat een ongehuwd meisje niet zonder mannelijke begeleiding uit gaat. Voor een aantal groepen wordt een bruidsschat bepaald, die door de familie van de bruidegom betaald wordt aan de familie van de bruid.

Bijna overal staan de Sinti en Roma onder zware druk om afstand te doen van hun gewoonten en hun traditionele manier van leven. Toch is het te hopen, dat de cultuur van hen zal overleven met de taal en de tradities.

Rituelen

Geboorte:

Het ergste wat een vrouw kan overkomen is onvruchtbaarheid, daarom hebben ze enkele rituelen om de vruchtbaarheid te bevorderen, zoals 2 boompjes planten aan de oever en ze aan elkaar binden.
De vrouw blijft heel haar zwangerschap ijverig doorwerken. De vrouw bevalt soms zelfs rechtopstaand.
Huwelijk:
De voorwaarde hier is dat partners elkaar moeten beminnen. Men kent verschillende vormen:
-2 families geven de toestemming
-kan de man de vrouw kopen
-ontvoering
Bij elk huwelijk hoort een groot feest, elke stam heeft zijn eigen tradities. De bruid en bruidegom zijn vaak nog erg jong. Vaak niet ouder dan 15 jaar.
Dood en begrafenis:
Zodra iemand overleden is leeft men zich uit in jammeren en klagen, het kan zelfs brullen worden. De dode wordt met zout gewassen en in de kist gelegd die men zo lang mogelijk geopend houdt. Soms boort men een gat in de kist, zodat de dode nog zou kunnen ademen.
Aan het graf worden geld, een viool of andere zaken die de dode zou kunnen gebruiken in het hiernamaals, gelegd.
Heel de begrafenis is er muziek te horen.

Saintes-Maries-de-la-Mer

Elk jaar vindt deze bedevaart voor zigeuners plaats in het Zuiden van Frankerijk. Hier hopen ze allemaal eens samen te komen maar niet alle groepen hechten belang aan deze tocht. Het lijkt eigenlijk dat het meer toeristen trekt, dan zigeuners. Deze bijeenkomst doet denken aan de Hindoes in hun tempels, men stort zich vol overgave aan de voeten van zijn God. Sara, hun “Maria”, wordt aanbeden door de zigeunervrouwen, omdat zij ook een symbool is voor de vruchtbaarheid.
Na het bezoek aan de kapel gaat men regen afsmeken. Later doet men een vruchtbaarheidsritueel.
In Spanje en in Duitsland zijn er ook dergelijke, maar kleinere, internationale bedevaarten.